Yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar
Genel Tanıtım Hipertansiyon Nedir? Hipertansiyon, kalpten vücuda taşınan kanın atardamar duvarlarına uyguladığı kuvvetin, kalp hastalığı gibi sağlık sorunlarına neden olabilecek kadar yüksek olduğu yaygın bir tıbbi duruma verilen isimdir.
Hipertansiyon aynı zamanda yüksek tansiyon adıyla da bilinir. Normal şartlar altında tansiyon, yani damar çeperlerine uygulanan kan basıncı, hem bireyin kalbinin pompaladığı kan miktarına hem yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar atardamarlar veya toplardamarlardaki kan akışına karşı gösterilen direnç miktarına göre belirlenir.
Kalp atarken ölçülen tansiyon değerine sistolik, kalp yumuşadığında ölçülen tansiyon değerine ise diyastolik adı verilir.
Kalp ne kadar çok kan pompalarsa ve atardamarlar ne kadar her ikisi de yüksek tansiyon tedavisinde olursa, bireyin tansiyon değeri o kadar yüksek olur.
Kardiyovasküler hastalık riski altında yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar ve 18 yaş üstünde olan bireyler için istirahat anında sistolik değer en fazla mmHg, ya da 12, diyastolik değer ise en yüksek 80 mmHg, ya da 8 olmalıdır. Bu değerlerin üzerindeki sonuçlar ilk aşamada öncül hipertansiyon olarak kabul edilir.
Hastalık riski altında bulunan bireylerde ise bu değer mmHg olarak kabul edilir. Bireyler hiçbir belirti göstermeden uzun yıllar boyunca hipertansiyona sahip olabilir. Herhangi bir semptom olmasa bile, hipertansiyon kan damarlarında ve kalpte tespit edilebilir hasar oluşturmaya devam eder. Kontrolsüz hipertansiyon, kalp krizi ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarının ortaya çıkma riskini artırır. Hipertansiyon genellikle ilerleyen yaşla gelişir ve sonunda neredeyse her insanı etkiler.
Hipertansiyon Her 3 Yetişkinden 1’inde Görülüyor
Ancak hipertansiyon kolaylıkla tespit edilebilir yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar durumdur ve varlığı saptandıktan sonra kontrol edilmesi için minnesota kalp sağlığı programı yöntemler mevcuttur.
Nedenleri Hipertansiyon Neden Olur? Tanımlanabilir nedeni olmayan bu hipertansiyon türüne birincil primer hipertansiyon adı verilir. Bu tür hipertansiyon, zaman içerisinde kademeli olarak gelişme eğilimindedir.
Daha nadir bazı vakalarda ise hipertansiyon altta yatan tıbbi bir durumdan kaynaklanır. İkincil hipertansiyon olarak adlandırılan bu tür hipertansiyon, aniden ortaya çıkma eğilimindedir ve birincil hipertansiyon türünden daha yüksek tansiyon değerlerine neden olur.
Bu duruma neden olan tıbbi durumlar ve ilaçlar arasında böbrek sorunları, böbreküstü bezi tümörleri, kan damarlarında doğuştan gelen kusurlar, obstrüktif uyku apnesi, ve tiroid sorunları ile doğum kontrol hapları, soğuk algınlığı ilaçları gibi bazı ilaçlar, dekonjestanlar, reçetesiz satılan ağrı kesiciler, bazı reçeteli ilaçlar, ya da kokain ve amfetamin gibi yasadışı uyuşturucular sayılır. İlerleyen yaşla birlikte hipertansiyon riski artar. Yaklaşık 64 yaşına kadar erkeklerde hipertansiyon görülmesi daha yaygınken, 65 yaşından sonra kadınların hipertansiyon geliştirmesi daha sık görülür.
Hipertansiyon özellikle Afrika kökenli insanlar arasında daha yaygındır ve genellikle diğer kıtalardan gelen bireylerde olduğundan daha erken yaşta gelişir. Yüksek tansiyona bağlı felç, kalp krizi ve böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar da Afrika kökenli insanlarda daha yaygındır.
Benzer şekilde hipertansiyon kalıtsal olarak aynı ailede ortaya çıkma eğilimi gösterir.
Fazla kilolar, bireyin dokularına dokularına oksijen ve besin sağlanması için aynı oranda fazla kan gerektirir. Damarlarında dolaşan kan hacmi arttıkça, damar duvarlarındaki basınç da artar. Hareketsiz, durağan bir hayat tarzı yaşayan bireylerin kalpleri genelde daha hızlı atar.
Bireyin nabzı ne kadar hızlı atarsa, kalp her kasılmada o kadar çok çalışır ve atardamarların üzerindeki kuvvet o kadar fazla olur. Beslenme sürecinde fazla tuz ve sodyum alınması vücudun tuttuğu sıvı miktarını, dolayısı ile tansiyonu artırır.
Benzer şekilde diyette potasyumun az olması da sorun yaratır. Potasyum, hücrelereki sodyum miktarını dengelemeye yardımcı olur. Potasyum azlığı, kanda çok fazla sodyum birikmesine neden olabilir. Sigara içmek veya tütün çiğnemek sadece tansiyonu geçici olarak yükseltmekle kalmaz, aynı zamanda tütünde bulunan kimyasallar dolaşım sistemine akciğerler üzerinden geçtikten sonra damarların çeperlerinin iç kaplamasına zarar verebilir.
Bu, zaman içinde damarların daralmasına ve kalp hastalığı riskinin artmasına neden olabilir. Başkasının içtiği sigaranın dumanı da bireyin kalp hastalığı riskini artırır. Aşırı alkol tüketimi zaman içerisinde kalbe zarar verebilir. Sağlıklı yetişkinlerde kadınlar için günde bir kadeh, erkekler için iki kadehten fazlası bireyin tansiyonunu etkileyebilir.
Yüksek düzeyde stres, bireyin tansiyon değerlerinde geçici bir artışa neden olabilir. Stresle başa çıkmak için fazla yemeğe yönelmek ya da alkol ve tütün ürünlerini kullanmak, hipertansiyon riskini artırabilir. Böbrek hastalığıdiyabet veya uyku apnesi gibi bir takım kronik tıbbi durumlar bireyde hipertansiyon gelişmesi riskini yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar.
Bazı vakalarda hamileliğin hipertansiyona yol açtığı gözlemlenmiştir. Hipertansiyon en yaygın olarak yetişkinler arasında görülse bile, çocuklar da risk altında olabilirler. Çocuklarda görülen hipertansiyon vakaları çoğunlukla böbrekler veya kalp ile ilgili sorunlardan kaynaklanır. Ancak sağlıksız beslenme, obezite ve egzersiz eksikliği gibi kötü yaşam tarzı alışkanlıkları daha fazla çocukta hipertansiyon görülmesine yol açmaktadır.
Hipertansiyon nedeniyle damarların duvarlarında oluşan aşırı basınç, organların yanı sıra kan damarlarına da zarar verebilir. Tansiyonun değeri ne kadar yükselirse ve durum ne kadar uzun süre devam ederse, hasar o kadar büyük olur. Kontrolsüz hipertansiyonun ortaya çıkardığı komplikasyonlar arasında öncelikle arterlerin sertleşmesi ve kalınlaşması olarak tanımlanan ateroskleroz vardır.
Ateroskleroz kalp krizi, felç veya diğer komplikasyonlara yol açabilir. Artan kan basıncı, kan damarlarının zayıflamasına ve şişmesine yol açarak bir anevrizma, yani damar duvarında bir baloncuk oluşturabilir. Bir anevrizma patlarsa yaşamı tehdit eden bir iç kanamaya neden olabilir. Hipertansiyon durumunda kalbin bireyin damarlarındaki yüksek basınca karşı kan pompalaması için daha çok efor harcaması gerekir.
Bu efor, kalbin pompalama odasının duvarlarının kalınlaşmasına yani sol ventrikül hipertrofisine neden olur. Yeteri kadar kalınlaşan kaslar, vücudun ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar kanı vücuda pompalamakta zorlanabilir.
Yüksek Tansiyon
Bu duruma kalp yetmezliği adı verilir. Bireyin böbreklerdeki damarların zayıflaması ve daralması, böbreklerin normal şekilde çalışmasını engelleyebilir. Benzeri şekilde gözlerdeki damarların kalınlaşması, daralması veya yırtılması görme kaybına neden olabilir. Metabolik sendrom, aralarında yüksek trigliserit değerleri, düşük miktarda yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol yani "iyi" kolesterol değerleri, yüksek tansiyon değerleri ve yüksek insülin seviyeleri ile bel çevresinde kalınlaşma gibi bir takım koşulları barındıran bir grup metabolizmaya bağlı bozukluktur.
Bu koşullar birleşerek bireyin kalp ve şeker hastalığı ya da felç geliştirme olasılığını artırır. Kontrolsüz hipertansiyon, düşünme, hatırlama ve öğrenme yeteneğini de etkileyebilir. Hipertansiyonu olan bireylerde hafıza veya kavramları anlama sorunları daha sık görülür.
Buna paralel bir şekilde daralmış veya tıkalı arterler ya da bir felç durumu beyne giden kan akışını sınırlayarak vasküler demans adı verilen bir demans türüne neden olabilir.
Bireyin tansiyon değerleri tehlikeli derecede yüksek seviyelere ulaşsa bile birçok hipertansiyon vakasında bir belirti veya semptom görülmeyebilir. Hipertansiyon genellikle ciddi veya yaşamı tehdit edici bir yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar gelene kadar saptanmaz.
Hipertansiyonun birincil ve ikincil tansiyon halinde iki genel türü mevcuttur. Normal şartlarda düzenli doktor ziyaretlerinde tansiyon ölçümü gerçekleştirilir. Aradaki farkın belirlenmesi için ölçüm her iki kolda tekrarlanmalı, ve uygun büyüklükte bir cihaz kullanılmalıdır.
Doktorlar halihazırda hipertansiyon teşhisi konulan veya kardiyovasküler hastalık için başka risk faktörleri taşıyan bireylere muhtemelen daha sık ölçüm yapılmasını önerecektir. Düzenli doktor ziyareti gerçekleştirmeyen bireyler, tansiyon yükselmelerinin tedavisi ölçümlerini evde, veya eczanelerde yaptırabilir.
Doktorlar tarafından yapılmayan ölçümlerin doğruluğu, ölçüm cihazının büyüklüğü ve kalitesi ile doğrudan alakalıdır. Doktor, bireyin tansiyon değerlerini ölçmek için genellikle kolun etrafına şişirilebilir bir kolluk yerleştirir ve bu kolluğa bağlı bir basınç yani tansiyon ölçüm cihazından faydalanır. Bu ölçüm cihazı tansiyon değerlerini milimetre cıva, yani mmHg cinsinden verir.
Bu ölçüm sırasındaki ilk ve daha yüksek olan sayı, kalp attığında damarlarda oluşan basıncı, yani sistolik tansiyon değerini ölçer. İkinci veya daha düşük olan sayı, iki nabız atışı arasında kalbin dinlendiği sürede damarlarda oluşan basıncı, yani diyastolik tansiyon değerini ölçer. Öncül Hipertansiyon, ya da Öncül Yüksek Tansiyon ile mm Hg arasında değişen bir sistolik tansiyon ile 80 mm Hg altındaki bir diyastolik tansiyon değerine verilen isimdir.
Bu durum, yüksek tansiyonu kontrol etmek için gerekli adımlar atılmadıkça zamanla kötüleşme eğilimi gösterir. Evre Hipertansiyon ila mm Hg arasında değişen bir sistolik tansiyon ya da 80 ile 89 mm Hg arasında değişen bir diyastolik tansiyon değerine verilen isimdir. Evre Hipertansiyon mm Hg ve üzerinde bir sistolik tansiyon değeri ya da 90 mm Hg ve üzerinde bir diyastolik tansiyon değerine verilen isimdir.
Normal şartlarda tansiyon okunurken her iki sayının da değeri eş derecede önemli olsa bile, 50 yaşından daha büyük bireylerde sistolik değer daha da önemlidir. İzole sistolik hipertansiyon, diyastolik tansiyonun normal yani 80 mm Hg altında bir değerde, ancak sistolik basıncın yüksek yani mm Hg değerine eşit ya da daha büyük olduğu bir durumdur.
Bu durum özellikle 65 yaşından büyük bireylerde yaygın bir hipertansiyon türüdür. Bireye hipertansiyon teşhisi konulmadan önce en az üç farklı randevuda iki ya da üç tansiyon ölçümü yapılır. Bu tansiyonun normalde gün içinde değişmesinden ve bazı vakalarda doktor karşısına gidildiğinde tansiyon değerlerinin kendiliğinden yükselmesinden kaynaklanan bir uygulamadır.
YÜKSEK TANSİYON ( HİPERTANSİYON ) NEDİR? BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ
Doktor, ek bilgi elde etmek ve hipertansiyon tanısını onaylamak için bireyin evde tansiyonunu ölçmesini isteyebilir. Bunun yanı sıra yine hipertansiyon olup olmadığının doğrulanması için ambulatuvar kan basıncı izleme adı verilen 24 saatlik bir kan basıncı izleme testi önerebilir. Bu test için kullanılan cihaz, 24 saatlik bir süre boyunca düzenli aralıklarla bireyin tansiyonunu ölçer ve ortalamada gece ve bir gündüz süresince tansiyon değerlerindeki değişimin doğru bir ölçümünü sağlar.
Ölçümler sonucunda bir hipertansiyon ihtimali görülürse, doktor bireyin tıbbi geçmişini gözden geçirir ve fizik muayene yapar. Buna ek olarak idrar tahlili, kan tahlili, kolesterol tahlili ve kalbin elektriksel aktivitesini ölçen elektrokardiyogram gibi rutin testlerin yapılmasını tavsiye edebilir. Daha fazla kalp hastalığı belirtisi olup olmadığınının kontrolü için ekokardiyogram gibi ek testler de gerekli olabilir. Hipertansiyon tedavisinin etkisini izlemenin, hipertansiyon olup olmadığını doğrulamanın veya hipertansiyonun kötüleştiğini teşhis etmenin önemli bir yolu, evde tansiyonu izlemektir.
Evde tansiyon ölçebilen cihazlar yaygın olarak bulunur ve reçete gerektirmez.
Ancak evde tansiyon takibi, ölçüm cihazlarında bulunabilen bir takım sınırlamalar nedeniyle doktor tarafından yapılan ölçümler kadar hassas olmayabilir. Bu sebeple bireyler yılda en az bir defa ölçümleri doğrulamak için ölçümü doktor ziyareti ile yaptırmalıdır.
Tıp uzmanları günümüzde giderek yaygınlaşan ve tansiyonu bilekten ya da parmaktan ölçen akıllı saat veya telefon gibi dijital araçların tam güvenilir olmadığı görüşündedir.
Tedavi Yöntemleri Hipertansiyon Nasıl Tedavi edilir? Hipertansiyon tedavisi sürecinde doktorun reçete edeceği ilaç kategorisi, tansiyon ölçümlerine ve diğer tıbbi sorunlarına bağlıdır.
Bireyler kendilerine özel bir tedavi planı geliştirmek için hipertansiyon tedavisi sağlama konusunda deneyimli bir tıp uzmanı ekibi ile birlikte çalışmalıdır. Doktorlar bireyin ihtiyacı olan günlük ilaç dozlarının sayısını azaltmak için, tek bir ilacın daha yüksek dozları yerine düşük dozlu ilaçların bir kombinasyonunu reçete edebilir. Bu genellikle tek bir ilaç türü kullanımından daha etkilidir.
Birey için en doğru ve uygun kombinasyonu bulmak için ilaç kombinasyonlarında çeşitli değişiklikler yapılabilir. Hipertansiyon tedavisinde hedef, bireyin ne kadar sağlıklı olduğuna bağlı olarak değişir.
Hipertansiyon tedavisinde öncelikli olarak, kalsiyum kanal blokerleri gibi ilaçlar kullanılabilir. Greyfurt suyu bazı kalsiyum kanal blokerleri ile etkileşime girerek bireyde yan etki görülmesi riskini yükseltebilir.
Bunun için hangi ilaçlar ile nelerin alınmaması gerektiği önceden doktorlar ile konuşulmalıdır. Hipertansiyon tedavisinde öncelikli olarak kullanılan ilaçların kombinasyonları ile tansiyon değeri hedefine ulaşılamıyorsa, doktor tarafından merkezi sinir sistemi etkili ajanlar ile diğer tansiyon ilaçlarıyla birleştirildiğinde etkili yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar beta blokerleri reçete edilebilir.
Hipertansiyonun ilaçlarla kontrol edilmesinin zor olduğu durumlara dirençli hipertansiyon adı verilir.
En azından birisi diüretik olmak üzere, en az üç farklı hipertansiyon ilacı kullanılmasına rağmen, bireyin tansiyon değerleri hala yüksek kalıyorsa, dirençli hipertansiyon tanısı konulabilir. Hipertansiyonu aynı anda dört farklı ilaçla kontrol edilen bireylerde de dirençli hipertansiyon olduğu kabul edilir.
Bu vakalarda ikincil bir nedeni olasılığı genellikle yeniden değerlendirilir. Eğer hipertansiyonun altında yatan neden belirlenirse, daha etkili ve uygun bir tedavi yardımıyla normal tansiyon değerleri hedefine ulaşılması şansı yükselir.
Yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar ilaçları düzenli olarak kullanılmalıdır. Unutma gibi nedenlerden dolayı ilaç kullanımı aksarsa, aniden yükselen değerler, daha fazla hasara yol açabilir. Birey doz atlaması durumunda nasıl önlemler alınması gerektiğini doktora sormalıdır. Hipertansiyon Yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar Geçer?
Yaşam tarzını değiştirmek, bireyin hipertansiyonu kontrol altına almak yolunda uzun mesafe kat etmesini sağlayabilir. Doktor, bireye kalp için daha sağlıklı besinlerle ve daha az tuz ile beslenme, düzenli fiziksel egzersiz yapma, sağlıklı kiloyu koruma ya da fazla kiloları verme ya da içilen alkol miktarını sınırlama ya da sigarayı bırakma gibi yaşam tarzı değişiklikleri yapmasını tavsiye edebilir. Ancak bazı vakalarda yaşam tarzı değişiklikleri yeterli değildir.
Diyet ve egzersize ek olarak, doktor tansiyonu düşürmek için ilaç önerebilir. Hipertansiyon İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Evde Bakım Tansiyon ilaçları alan bireylerin bile hipertansiyonu kontrol etmek için gerçekleştirebileceği bir takım yaşam tarzı değişiklikleri mevcuttur. Bunun için öncelikle kalp dostu bir diyet uygulanmalı ve sağlıklı yiyecekler tüketilmelidir.
Öğünlerde meyveler, sebzeler, tam tahıllar, kümes hayvanları, balıklar ve az yağlı süt ürünlerini tercih edilmelidir. Gün içinde hipertansiyonu önlemeye ve kontrol etmeye yardımcı olabilecek miktarda potasyum alınmalı ve daha az doymuş yağ ile trans yağ tüketilmelidir. Günlük sodyum tüketimi en fazla 2. Bunun için konserve ve hazır yemeklerdeki tuz miktarı özenle takip edilmelidir.
- Yüksek tansiyon olarak da bilinen hipertansiyon uzun yıllar hiçbir belirtiye neden olmadan ilerleyebiliyor.
- Yüksek Tansiyon ( Hipertansiyon ) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi | Özel Başarı Hastanesi
Birey kendisi için sağlıklı bir kiloda kalmayı hedeflemelidir. Fazla kiloları vermek hipertansiyonu kontrol etmek ve onunla ilgili sağlık sorunları riskini azaltmaya yardımcı olur. Normal şartlarda verilen her kilogram, tansiyon değerini 1 mm Hg düşürebilir. Düzenli fiziksel yüksek tansiyon ile ilgili hastalıklar ve komplikasyonlar ve egzersiz, hem tansiyonu düşürmeye hem de günlük stresi düşük diyastolik basınç, ya da kiloyu kontrol altında tutmaya ve çeşitli sağlık sorunları riskini en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Haftalık dakika orta derecede egzersiz veya 75 dakika ileri egzersiz birey için yardımcı olabilir. Buna ek olarak haftanın en az iki günü kas güçlendirme egzersizlerine ayrılmalıdır. Hiçbir şart altında sigara içilmemelidir. Tütün, hem damar çeperlerine zarar verebilir ve hem de plak oluşumu sürecini hızlandırarak damarları 17 yaşında yüksek tansiyon olabilir mi. Alkol tüketimi ise sınırlandırılmalı ve ölçülü bir şekilde yapılmalıdır.
Bu ölçü kadınlar için günde bir kadeh, erkekler için iki kadehten fazla olmamalıdır. Stres yönetimi ile günlük stres mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır. Derin nefes alma, kas gevşetme veya meditasyon gibi sağlıklı başa çıkma teknikleri ile birlikte düzenli ve yeterli uyku, stresi yönetmek için bireye yardımcı olabilir.
Birey tansiyon değerlerini evde takip etmelidir. Bu takip, ilaçların etkisini gözlemlemeye ve hatta hem bireyi hem de doktoru olası komplikasyonlara karşı erkenden uyarmaya yardımcı olabilir.
